ဒီမိုကေရစီဆိုတာဘာလဲ..

ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ဘာလဲ
==============

က်ြန္ေတာ္တို႔ ၿမန္မာ လူငယ္ေတြ ဟာ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ေ၀းေနခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္း ေလးငါးဆယ္ရွိပါၿပီ….. ဒီေတာ့ မ်ိဳးဆက္လည္း တစ္ဆက္ၿပတ္ေရာေပါ့ …… ဒါေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီဆိုတာဘာလဲလို႔ စိတ္၀င္စားသူမ်ားကလည္း ေ

မးၾကပါတယ္…. က်ြန္ေတာ့္အေနနဲ႔ ကေတာ့ … ဒီႏုိင္ငံမွာ ယခုလက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ပံုစနစ္ အက်ဥ္းေလးကို ေတာ့ သိထားသင့္တယ္ထင္တာ ပါပဲ ……အက်ဥ္းဆိုတဲ့ အတိုင္းတုိတိုတုတ္တုတ္နဲ႔ လိုရင္းေလးပဲေရးမွာပါ….. Democracy ရဲ႔ အဓိက အႏွစ္သာရေလးနဲ႔ ေပၚေပါက္လာပံုေလးပါပဲ…… ဒါေၾကာင့္ ဖတ္မွတ္မိသမွ်ကို ဘာသာၿပန္ေပးလိုက္ပါတယ္……. အၾကမ္းဖ်င္းေလာက္ ေလ႔လာလိုသူမ်ား အတြက္ အဆင္ေၿပပါလိမ္႔မယ္…. မွားယြင္းတာပါခဲ့ ရင္ က်ြန္ေတာ့ အပစ္သာၿဖစ္ပါတယ္.….


ဒီမိုကေရစီဆိုတာ … အဆင့္အတန္းမွီ ႏုိင္ငံသားတိုင္း….. မိမိတို႔ ဘ၀ ေတြတိုင္းအတြက္… ထိေတြ႔ ဆက္စပ္ ပတ္သက္ မယ့္ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္တိုင္း ကို တန္းတူညီစြာ… ၀င္ေရာက္ေၿပာဆိုခြင ့္ (တိုက္ရိုက္ေသာ္ၿဖစ္ေစ .. မိမိတို႔ေရြးခ်ယ္ထားေသာ ကိုယ္စားလွယ္မွၿဖစ္ေစ…. အဆိုတင္သြင္းၿခင္း … ဥပေဒထုတ္ၿပန္ၿခင္း စသည္မ်ား)ေပးေသာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈစနစ္ပါပဲ ….. အလြယ္စကားနဲ႔ ေၿပာရရင္…. ကုိယ့္ ဘ၀ မွာ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ား ရပိုင္ခြင့္မ်ား အတြက္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ တစ္ပါတီ က ခ်ဳပ္ခ်ယ္ေနတာမ်ိဳးမဟုတ္ပဲ … ႏုိင္ငံသားအားလံုး က တန္းတူညီမွ် ၀င္ေရာက္ ေဆြးေႏြးခြင့္ …. ရွိၿခငး္ကို ဆုိလိုပါတယ္…. ဒါကို ပဲ မိမိ ကံၾကမၼာ မိမိဖန္တီးႏုိင္ခြင့္ ရွိရမယ္လို႔ ဆိုၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္……

ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ ေ၀ါဟာရရဲ႔ အစဟာ .. ဂရိဘာသာစကား demokratia ကေနဆင္းသက္လာတာၿဖစ္ပါတယ္.. အဓိပၸါယ္ကေတာ့ … rule of the people ၿပည္သူလူထုမွ အုပ္ခ်ဳပ္ၿခငး္ ၿဖစ္ပါတယ္… (demo) people ၿပည္သူလူထု…… (kartos) porwer အခြင့္အာဏာ ကို ေပါင္းစပ္ထားၿခင္းၿဖစ္ပါတယ္….. လူထုလက္ထဲ ပါ၀ါရွိေသာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပါ့ ….. စတင္ေပၚထြန္းခဲ့တာ က BC 600 ၀န္းက်င္ခန္႔က ေအသင္ၿမိဳ႔ မွတဆင့္ …. ဂရိၿမိဳ႔ ၿပ ၿပည္နယ္အေတာ္မ်ားမ်ား မွာ ၿဖစ္ပါတယ္… Cleisthenes က စတင္တီထြင္ခဲ့တာ ပါ…. ေအသင္မွာ ပထမဆံဳး ဒီမိုကေရစီကို စက်င့္သံဳးခဲ့တာက .. BCE 508 -7 မွာၿဖစ္ပါတယ္…. Cleisthenes ကို ေအသင္သားတို႔ ဒီမိုကေရစီရဲ႔ ဖခင္ (the father Athenian democracy) လို႔ ရည္ညႊန္းေလ႔ရွိပါတယ္…

ဒီမိုကေရစိ အစိုးရမ်ား မွာ … မိုနာခီ (monarchy) အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာလို တစ္ဦးတစ္ေယာက္က အာဏာကို ရယူ အုပ္ခ်ဳ႔ပ္တာမ်ိဳး …. အိုေလဂါခီ (oligarchy) နဲ႔ အရစ္စ္တို ကေရစီ (aristocracy) တို႔ မွာလို လူနည္းစုေလး က အာဏာ ယူအုပ္ခ်ဳပ္တာမ်ိဳးေတြ မရွိပါဘူး ......

ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွာ အနည္းငယ္ကြဲၿပားတဲ့ မူကြဲ ဒိမိုကေရစီမ်ား ရွိေပမယ့္ …. အေၿခခံ ပံုစံ ႏွစ္ခုကေနေတာ့ လြန္ထြက္မသြားပါဘူး …… အဓိက ကေတာ့ လြတ္လပ္ေသာ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္မႈ (sovereign power ) အာဏာရထားတဲ့ ၿပည္သူလူထုရဲ႔ … ဆႏၵ… အတိုင္းပဲ သြားပါတယ္….

ပထမ အေၿခခံပံုစံကေတာ့ … Direct Democracy ၿဖစ္ပါတယ္…

အစိုးရရဲ႔ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္တိုင္းကို ၿပည္သူလူထုက တိုက္ရုိက္ပါ၀င္ပတ္သက္ ခြင့္ရတဲ့ အမ်ိဳးအစားေပါ့ ….. ဒါက Athenian Democracy ပံုစံပါပဲ ….

ဒုတိယ ပံုစံကေတာ့ … Representative Democracy ၿဖစ္ပါတယ္…

ဒါကေတာ့ … အခုလက္ရွိက်ြန္ေတာ္တို႔ က်င့္သံုးေနၾကတဲ့ စနစ္ပါပဲ.. Modern Democracy လို႔ လည္း ဆိုပါတယ္…. …. အုပ္ခ်ဳပ္မႈ အာဏာကိုေတာ့ ၿပည္သူလူထုလက္ထဲမွာသာ ထားခဲ့ ၿပီး ….. ႏုိင္ငံေရး လုပ္ေဆာင္ဖို႔ အတြက္…. ကိုယ္စားလွယ္မ်ားေရြးခ်ယ္ေပးၿပီး …. အစိုးရရဲ႔ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ မ်ားကို …. ပါ၀င္ပတ္သက္ ေတာင္းဆိုၿခငး္ပဲၿဖစ္ပါတယ္……

ဒီစနစ္ကေတာ့ … ဥေရာပအလယ္ေခတ္… Age of Enlightment (also Age of reason ) ( ၿမန္မာ လို စကားလံုးရွာမေတြ႔ပါ). အေမရိကားနဲ႔ ၿပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး တို မွာ ဖြံ့ၿဖိဳးလာခဲ့တယ္လို႔ ဆိုပါတယ္…

ဒီေလာက္ဆို ဒီမိုကေရစီ ရဲ႔ သေဘာတရားအက်ဥ္းခ်ံဳးကို သိႏုိင္ေလာက္တယ္လို႔ ၿမင္ပါတယ္… ဒီမိုကေရစီရဲ႔ အဓိက အႏွစ္သာရဟာ ဘာလဲလို ႔ေမးလာရင္ေတာ့ …Equality တန္းတူညီမွ်ၿခင္း နဲ႔ …. Freedom လြတ္လပ္စြာ ရွင္သန္ႏုိင္ၿခင္းတုိ႔ ပဲၿဖစ္ပါလိမ္႔မယ္…….

ပိုၿပီးၿပည္႔ၿပည္႔စံုစံုသိခ်င္ေသးရင္…. wikipedia မွာလည္း ဖတ္ရႈႏိုင္ပါေသးတယ္….

By: လင္းလြနး္ညိ

Wikipedia မွ democracy article အား တတ္သေလာက္မွတ္သေလာက္…..ဘာသာၿပန္တည္းၿဖတ္ေဖာ္ၿပပါသည္….